Ban Thường vụ Trung ương Đoàn có chức năng và nhiệm vụ sau:

• Quyết định phân công công tác các Bí thư Trung ương Đoàn, ủy viên Ban Thường vụ, Ủy viên Trung ương Đoàn.
• Bổ nhiệm, miễn nhiệm, tạm đình chỉ công tác, kỷ luật và luân chuyển công tác với chức danh Trưởng ban, đơn vị khối phong trào thuộc cơ quan Trung ương Đoàn, Chánh văn phòng Trung ương Đoàn, Giám đốc Học viện thanh thiếu niên Việt Nam, Tổng biên tập Báo Tiền phong;
• Giới thiệu nhân sự đại diện của Đoàn ở cấp Trung ương tham gia ứng cử vào các cơ quan lãnh đạo Đảng, Quốc hội
• Quyết định các chủ trương cụ thể nhằm triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đoàn toàn quốc và các Nghị quyết của Ban chấp hành Trung ương Đoàn.
• Nghiên cứu đề xuất với Đảng và Nhà nước những chủ trương, cơ chế, chính sách đối với công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi.
• Hướng dẫn thực hiện Điều lệ Đoàn; Quyết định quy chế hoạt động của Hội đồng Đội Trung ương; Quy chế thi đua khen thưởng của Đoàn.
• Quyết định thành lập, giải thể các tổ chức Đoàn trực thuộc Trung ương. Hướng dẫn việc tổ chức bộ máy cơ quan các tỉnh, thành Đoàn và Đoàn trực thuộc Trung ương.
• Chỉ đạo chuẩn bị dự thảo Văn kiện và Đề án nhân sự Đại hội Đoàn toàn quốc khóa kế để trình Ban chấp hành Trung ương Đoàn.
• Quyết định triệu tập và chuẩn bị các nội dung Hội nghị Trung ương Đoàn.
• Thay mặt Trung ương làm nòng cốt chính trị trong việc định hướng công tác đoàn kết, tập hợp thanh niên.
• Giới thiệu nhân sự để Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, Hội Sinh viên Việt Nam hiệp thương cử giữ các chức danh chủ chốt.